Blog van Mirjam Heemskerk-van der Sprong, docent-onderzoeker Lectoraat Jeugdhulp in Transformatie, 6 juli 2022.

‘Weerstand, reflecteren op het eigen handelen, scheidingen, gesloten jeugdzorg, diversiteitssensitiviteit, integrale hulp, ondersteuning van ouders’. Wat denkt een leerkracht als hij de voorgaande blogs over weerstand, scheidingen, gesloten jeugdzorg leest? Wat betekent een scheiding of integrale hulp voor het onderwijs dat een leraar verzorgt in de klas? Binnen het onderwijs zien we een groei van de Integrale KindCentra en meer scholen die vanuit de visie van inclusief onderwijs hun onderwijs vormgeven en samenwerken met jeugdpartners. De focus in de opleiding ligt op het bieden van passend onderwijs aan alle leerlingen, maar in het programma is ook bewust ruimte voor het samenwerken met ouders en professionals uit het jeugddomein. De primaire taak van een leraar is goed onderwijs verzorgen, maar de klas is geen eiland en staat altijd in verbinding met andere leefwerelden van de leerlingen. 

Ik werk als docent aan de PABO en ben sinds 2020 betrokken bij het Lectoraat Jeugdhulp in Transformatie als docent-onderzoeker. Op de PABO van De Haagse Hogeschool verzorgen wij onderwijs aan onze studenten om hen voor te bereiden op het bieden aan onderwijs aan leerlingen met een rijkdom en diversiteit aan kennis, ervaringen en ontwikkelmogelijkheden. Tijdens de opleiding doen studenten ervaringen op die te maken hebben met opgroeien, ontwikkelen en opvoeden in brede zin en die van invloed zijn op de dagelijkse klassenpraktijk.

Als een waar Zwitsers zakmes ben je als leraar zelf je instrument. Tijdens de PABO-opleiding leren studenten de tools van het zakmes kennen en verder te ontwikkelen: instructie geven, afstemmen op onderwijsbehoeften, vakinhoudelijke kennis, pedagogische vaardigheden, diagnostische gegevens interpreteren, etc. Vergelijkbaar met de opbouw van het basisschoolcurriculum waarin bij de kleuters de focus ligt op het leren kennen van het ‘ik’ en er steeds breder wordt gekeken hoe dit ‘ik’ zich verhoudt tot de wereld, focust de PABO-student zich in het eerste jaar ook op het ‘ik’ in de klas en verschuift het perspectief steeds meer naar de ‘ik’ op het niveau van de klas, de school en tenslotte aan het eind van de studie naar onderwijs in bredere context.

Om dit bredere perspectief in te nemen, brengen studenten in de hoofdfase van de opleiding bijvoorbeeld de interne zorgstructuur van hun stagescholen in kaart en maken zij daarnaast een sociale kaart van alle samenwerkingspartners van de school. Het bespreken van wet- en regelgeving rondom passend onderwijs is in de eerste lesbijeenkomsten altijd even de ‘ver-van-hun-bed-show’. Naarmate we steeds meer de directe link met hun eigen stagepraktijk leggen, daar voorbeelden bij bedenken, gezichten en namen bij koppelen, gaat de stof echter leven. Als eindproduct werken studenten een casus uit van een leerling waarbij de school aangeeft meer nodig te hebben dan dat zij vanuit de basisondersteuning kunnen bieden en waarbij ook jeugdhulp betrokken is in het gezin. Studenten bespreken in teams hoe zij zouden handelen om tegemoet te komen aan de ondersteuningsvragen van de leerling en de ouders, wie zij daarbij betrekken, hoe zij dat overleg voeren, hoe ze de samenwerking willen vormgeven en hoe ze dit plannen in de tijd.

Voor de studenten die hun professionele ‘ik’ nog willen verdiepen op het gebied van samenwerking met partners van de school, is er binnen De Haagse Hogeschool de mogelijkheid om de minor ‘Zorgcoördinatie, ondersteuning van gezinnen met meervoudige en complexe problemen’ te volgen. In deze minor werken studenten van de opleidingen Sociaal Werk, Pedagogiek en de PABO samen aan complexe vraagstukken in gezinnen. Deze minor stelt de professionals van de toekomst in staat om nu al vanuit hun eigen vakgebieden elkaar te leren kennen en met elkaar te leren samenwerken.

Met het oog op de stip naar inclusiever onderwijs op de horizon, waarin professionals samenwerken om kinderen zo thuisnabij mogelijk onderwijs en ondersteuning te bieden, vind ik het mooi te zien hoe binnen onze hogeschool (opleidingen, (stage)praktijk, lectoraat en kennisnetwerk) er steeds meer aandacht is voor het leren kennen van (toekomstige) samenwerkingspartners. Dit biedt onze studenten en de professionals in de praktijk de mogelijkheid om het eigen Zwitsers zakmes continu te blijven uitbreiden met nieuwe tools en wordt de gereedschapskist van Haaglanden steeds rijker gevuld. Er is een ontwikkeling in gang gezet, gericht op het ontwikkelen van duurzame samenwerkingsrelaties voor de toekomst. Zoals een student in mijn les onlangs zei, een Afrikaans spreekwoord aanhalend,  “Alleen kun je heel snel gaan, maar samen komen we verder”. Lesdoel bereikt!