Professional-ervaringsonderzoek: Al doende leren

Hoe ervaren jeugdhulpprofessionals uit de regio Haaglanden de aansluiting tussen hun opleiding en de praktijk? En hoe ontwikkelen zij zich verder in hun werk? 

Jeugdhulpprofessionals nemen vaak moeilijke beslissingen met grote gevolgen. Theorie en richtlijnen helpen, maar sluiten niet altijd aan op de praktijk. Reflectie, creativiteit en improvisatie zijn dan nodig. Dat vraagt om een goede opleiding en lerende praktijk.   

Onderzoekers van De Haagse Hogeschool gingen in gesprek met jeugdhulpprofessionals uit de regio Haaglanden. Dit combineerden ze met inzichten uit literatuur, bestaande interviews en een groepsgesprekken met het Platform Jeugdhulpprofessionals Haaglanden. 

Uit het onderzoek blijkt dat:  

• De opleiding een goede basis biedt, maar professionals leren het vak vooral in de praktijk. Een respondent zei hierover “Het is net als autorijden: je kunt twintig lessen volgen, maar pas als je echt de weg op gaat, leer je het in de praktijk. ” Professionals bouwen geleidelijk meer vertrouwen op in zichzelf en hun vaardigheden. Daarbij is het belangrijk dat in de opleiding al stil wordt gestaan bij wie ze zijn, wat hen drijft, en waar hun kracht ligt.
  
  
• Het meeste leren informeel gebeurt: Professionals leren door te kijken naar anderen samen moeilijke of goed verlopen situaties te bespreken, en door feedback te geven en te krijgen.
  
  
• Professionals leren van het gebruik van hun professionele ruimte. Vooral in situaties waarin regels, richtlijnen en werkwijzen niet goed aansluiten. Ze noemen dat ‘leren in het grijze gebied’ of ‘buiten de lijntjes kleuren’. Ze leren niet alleen van fouten, maar ook van wat goed gaat. Zo vertelt een respondent: “Ik denk dat ik stiekem het meest geleerd heb van me bevinden in het grijze gebied. [..] Ik deed het eerst volgens het boekje en dat werkte dus echt niet. En dan ga je creatief in het grijze gebied en dan zie je dat het wel werkt.”
  
  
• Professionals leren formeel binnen de organisatie via trainingen en cursussen. Dit kan gaan om verplichte trainingen bij een nieuwe werkwijze, of om zelfgekozen cursussen met een persoonlijk ontwikkelingsbudget.

Om dit leerproces te ondersteunen, is er een rol weggelegd voor opleidingen, organisaties en professionals zelf. Opleidingen doen dat door te werken aan zelfkennis, reflectie en het leren omgaan met complexe praktijksituaties. Organisaties dragen bij door een veilige leercultuur te stimuleren, met ruimte voor uitwisseling, feedback en het benutten van professionele ruimte. En voor professionals zelf geldt: blijf je ontwikkelen, vraag om feedback en durf te leren van wat goed en fout gaat. 

Gemeenten vroegen om extra aandacht voor professionele ruimte, samenwerken en kostenbewustzijn. Ook deze thema’s zijn meegenomen in het onderzoek.  

Lees het volledige rapport en de samenvatting hier. 

Dit onderzoek is onderdeel van het professional-ervaringsonderzoek (PEO), dat periodiek wordt uitgevoerd in samenwerking met professionals van het Platform Jeugdhulpprofessionals Haaglanden.