Zeven sleutels om de samenwerking tussen ouders, onderwijs- en jeugdhulpprofessionals te verbeteren

Zowel het onderwijs als de jeugdhulp kunnen ondersteuning bieden aan kinderen die dit nodig hebben om gezond en gelukkig op te groeien. In het onderzoek Rondom het kind stond de vraag centraal hoe de samenwerking tussen ouders, onderwijs- en jeugdhulpprofessionals verbeterd kan worden, zodat er passende ondersteuning geboden kan worden aan kinderen en gezinnen.  

We onderzochten dit in drie stappen. Eerst hebben we met betrokken professionals uit onderwijs en jeugdhulp op uitvoerend (n = 26), management en bestuurs-/beleidsniveau (n = 18) en een vertegenwoordiger van ouders (n = 1) de uitgangspunten voor samenwerking geformuleerd. Vervolgens hebben we op 5 scholen 21 casusreviews gehouden. Daarin hebben we met betrokkenen in kaart gebracht hoe passend de hulp was en welke bevorderende en belemmerende factoren voor de samenwerking op uitvoerend en beleidsniveau aanwezig waren. Ten slotte hebben we met beleidsmakers en bestuurders de knelpunten voor de samenwerking op beleids- en bestuursniveau besproken en hierop actiepunten geformuleerd en gemonitord. 

De samenwerking verbeteren 

De zeven sleutels om de samenwerking tussen ouders en professionals uit het primair onderwijs en de jeugdhulp te verbeteren zijn drie factoren en vier randvoorwaarden. De eerste factor is het bevorderen van duurzame onderlinge relaties. Relaties op basis van onderling vertrouwen en respect, waarbij eenieders kennis en expertise bekend is. De tweede factor is het kind in diens context centraal stellen. Door eerst breed te kijken naar de opvoedcontext en de behoeften van het kind, kan vervolgens een doel geformuleerd worden en bijbehorend plan gemaakt worden. Daarbij is het normaliseren van hobbels bij het opvoeden en opgroeien belangrijk. Om dit te ondersteunen, heeft het onderzoek ook een praktische tool opgeleverd: de tijdlijn. De derde factor is het versterken van de vakbekwame professional. Professionals dienen kennis en vaardigheden te hebben op hun eigen vakgebied èn op het gebied van samenwerken met ouders en andere professionals.  

“Wat goed ging is dat er in een driehoek met ouder, gezinscoach en school werd samengewerkt. De Gezinscoach belde met de school, met toestemming van moeder, en stelde voor om met zijn drieën om de tafel te gaan. Dat zou ik bij elke gezinscoach willen. Als moeder ook aan tafel zit kun je gemakkelijker vragen stellen, dat vinden ouders gewoon prettig.”  

De eerste randvoorwaarden die verbeterd kan worden is ruimte om samen te werken. Dit gaat over praktische aspecten zoals tijd, maar ook om de ruimte voelen om samen te kunnen werken, doordat dit vanuit organisaties uitgedragen wordt. De tweede randvoorwaarde is een dekkend aanbod in onderwijs en jeugdhulp en ruimte om maatwerk te leveren wanneer kinderen net niet binnen bestaand aanbod passen. De derde randvoorwaarde is het ontschotten van het onderwijs en de jeugdhulp. Er is sterk veranderkundig leiderschap nodig om de ruimtes tussen de wetten en knelpunten daarbinnen gezamenlijk op te pakken. Ten slotte kan de samenwerking met de hulp rondom bestaanszekerheid verbeterd worden. Veel problemen van kinderen vonden hun oorsprong in de omstandigheden waarin zij opgroeiden. Door meer samen te werken met deze beleidsterreinen wordt hun expertise ingebracht en de druk op de jeugdhulp en het onderwijs verlaagd.