Blog van Jan van Hoek, bestuurder Ipse de Bruggen, lid Bestuursraad Kennisnetwerk Jeugd Haaglanden

Vernieuwing van het Sociaal Domein was het minste wat we konden verwachten in 2015. Zowel de WMO als de Jeugdwet en, nu we toch bezig zijn, ook de Participatiewet konden in een soepele beweging worden vernieuwd en in gezamenlijkheid worden uitgevoerd door de gemeenten. Dat zou pas echt verbetering opleveren voor alle inwoners, zeker nu er ook rechtstreeks verantwoording kon worden afgelegd door de democratisch gelegitimeerde overheidslaag die zo dicht bij de burger staat.

Nu, 6 jaar later, hoor ik vrijwel niemand meer over deze vernieuwing. Er zijn nauwelijks gemeenten die dit sociaal domein ook gemeenschappelijk hebben geregeld en in één uitvoering hebben gebracht (gelukkig maar…). De WMO is een race naar de bodem geworden, waarbij commerciële partijen vooral stunten met lage tarieven. De Participatiewet levert nauwelijks kansen op voor inwoners om eerder of makkelijker in te kunnen stromen op de arbeidsmarkt en heeft vooral de al bestaande inkomensonzekerheid nog verder versterkt. Maar goed dat deze deelnemers nog niet de mondigheid van de ‘kindertoeslagouders’ hebben ontwikkeld, anders zouden we waarschijnlijk nog meer leed te horen krijgen!

Van de drie wetten heeft de Jeugdwet het meeste aandacht gevraagd en gekregen. Helaas is dit niet vanwege de behaalde successen. Zowel door de gemeenten als door de zorgaanbieders is vooraf ingestemd met de doelen van deze wet, maar werd gewaarschuwd voor de te grote bezuinigingen die ermee gepaard gingen. Het ministerie van VWS snapte die zorgen, maar wist de partijen te verleiden om toch door te gaan op de ingeslagen weg, met de belofte dat de centrale overheid vanuit zijn systeemverantwoordelijkheid een vinger aan de pols zou houden.

Inmiddels is ook deze wet zeven jaar geworden en zien we overal kinderziektes. Met veel goede intenties gaan alle betrokkenen elkaar uit de weg via formele aanbestedingsprocedures. Of ze gaan via overlegtafels met 250 partijen per regio kopje onder in de ontstane bestuurlijke drukte. En omdat aan twee kanten het geld een probleem vormt, ontstaan er steeds meer wachtlijsten, dreigen crises en gaan zorgpartijen onderuit.

VWS vult zijn systeemverantwoordelijkheid in door geen duidelijke keuzes te maken. Na diverse  adviezen heeft een commissie van wijzen zijn licht hierover laten schijnen en is dit alles vervolgens op overlegtafels beland zonder duidelijke opdracht, maar met een duidelijke resultaatsverwachting: besparingen.

Des te beter dat er in deze regio door een aantal partijen wordt samengewerkt aan kennisontwikkeling en kennisverspreiding; het gaat immers primair om de inhoud! Hopelijk vormt deze samenwerking een voedingsbodem om ook de uitvoering meer in samenwerking ter hand te nemen, met een gezamenlijke verantwoordelijkheid voor de resultaten en een evenwichtige risicoverdeling. Misschien is baron van Munchhausen die Rob Gilsing in een eerdere blog in dit netwerk benoemde dan toch niet zo’n fantast en kunnen wij zelf, ook zonder nadrukkelijke hulp van onze systeemouder, vanuit inhoud, motivatie en betrokkenheid zelf onze kinderziektes overwinnen. Alleen samen kunnen we ouders helpen hun verantwoordelijkheid goed waar te maken. Zo kunnen we voorkomen dat kinderen onnodig of onterecht buiten hun gezin opgroeien en kunnen we juist met onze specialistische deskundigheid dicht bij ‘thuis’ beter op weg naar volwassenheid.

Goede wensen stoppen meestal na 10 januari, maar waarom zouden we elkaar niet iedere dag toewensen dat we met minder bureaucratie meer gezinnen meer eigen kracht zien ontwikkelen, ondersteund door een volwassen jeugdhulp op gepaste afstand?

En als we dat dan voor elkaar zouden krijgen, dan zouden we misschien weer eens moeten terugdenken aan het hele sociaal domein …..